Berlinale 2025 – prognozy i oczekiwania - Pełna Sala (2025)

Dla widzów ceniących sobie bardziej kino hollywoodzkie niż festiwalowe Richard Linklater może być najgłośniejszym nazwiskiem tegorocznego Berlinale. Urodzony w Austin reżyser znany jest przede wszystkim z doskonałej trylogii Przed wschodem słońca, Przed zachodem słońca i Przed północą – świetnie napisanego romansu rozgrywającego się na przestrzeni 27 lat, którego kolejne części, wciąż z tą samą parą aktorów w głównych rolach (Julie Delpy i Ethan Hawke), trafiały na ekrany kin równo co 9 lat.

Olbrzymią popularnością cieszył się również inny długoletni projekt reżysera: Boyhood, historia dorastania młodego chłopaka – Masona – tworzona przez 13 lat. Film był nominowany do sześciu Oscarów, w tym za najlepszy film, reżyserię i scenariusz, a nagrodzony jedynie za najlepszą rolę drugoplanową Patricii Arquette.

Poza produkcjami skupionymi na ukazywaniu wieloletnich relacji Linklater uwielbia portretować subkulturę muzyków rockowych i fanów tego gatunku, co dało się wyczuć w Uczniowskiej balandze czy Szkole rocka.

Do tej pory Linklater prezentował swoje filmy w głównej selekcji niemieckiego festiwalu trzykrotnie. Dwa z nich – Przed wschodem słońca i Boyhood – nagrodzono Srebrnym Niedźwiedziem za najlepszą reżyserię. Drugi z tytułów ponadto otrzymał dwie nagrody specjalne – jedną od stowarzyszenia niemieckich kin arthouse’owych, a drugą głosami czytelników „Berliner Morgenpost”.

W swoim najnowszym dziele, Blue Moon, głównym bohaterem uczynił znanego tekściarza Lorenza Harta, w którego wcieli się jeden z ulubionych aktorów reżysera – Ethan Hawke. Historia ma rozgrywać się w czasie rzeczywistym i pokazywać widzom 100 minut afterparty po premierze musicalu Oklahoma! w barze Sardi’s 31 marca 1943 roku, widziane z perspektywy głównego bohatera, byłego partnera twórcy spektaklu, Richarda Rodgersa.

Lionel Baier to szwajcarski aktor i reżyser oraz współzałożyciel firmy produkcyjnej Bande à part Films (m.in. Niebieska linia Ursuli Meier – udział w konkursie głównym Berlinale w 2022). W ciągu trzynastu lat kariery kilka jego filmów, zarówno krótkich, jak i długich metraży, było nominowanych do mniej lub bardziej znanych nagród w ojczyźnie i w Europie. Dwukrotnie był pokazywany w pobocznych sekcjach w Cannes (Pycha w 2015 oraz Wędrówka kontynentów (na Południe) w 2022). W Berlinale po raz pierwszy gościł w 2018, gdzie premierę miał wyreżyserowany przez niego segment będący częścią miniserialu true-crime Ondes de choc.

Reżyser lubi sięgać po tematykę społeczną i polityczną, ale trudne niekiedy tematy (imigranci, samobójstwo, tożsamość płciowa, cenzura w mediach) traktuje w sposób zaskakująco lekki, nie stroniąc od tonów komediowych.

W najnowszym filmie La cache (ang. tytuł The Safe House) przeniesie widzów do Paryża roku 1968. Jest to adaptacja wspomnieniowej powieści Christophe’a Boltanskiego, bratanka słynnego artysty wizualnego Christiana Boltanskiego (1944-2021). Z perspektywy dziewięcioletniego chłopca możemy obserwować portret rodziny uwikłanej w Wielką Historię. Biorący udział w studenckich protestach rodzice głównego bohatera zostawiają go na kilka dni pod opieką bliskich: dziadków, ekscentrycznej prababki z Odessy oraz dwóch zabawnych wujków (artysty wizualnego oraz intelektualisty z ambicjami). Jak podaje festiwalowy opis filmu: „Gdy kraj zostaje wywrócony do góry nogami, rodzina jest zmuszona skonfrontować się z własną przeszłością w momencie, gdy pewien znakomity gość szuka schronienia w ich kryjówce”.

Film pozbawiony jest znanych nazwisk w obsadzie i ekipie realizacyjnej, ale tematyka i lekki, komediowy ton być może zainteresują publikę, o czym zresztą będziemy mogli się przekonać, gdyż tytuł został zakupiony do polskiej dystrybucji przez Galapagos Films.

Od czasu nagrodzonego w sekcji Un Certain Regard w 2012 roku Pragnienia miłości, reżyserska kariera Michela Franco układa się w sposób godny pozazdroszczenia. Niemal każdy jego film prezentowany jest na jednym z najważniejszych europejskich festiwali, a najnowsze produkcje mają w swojej obsadzie coraz bardziej rozpoznawalnych aktorów. W Sundown widzieliśmy Tima Rotha i Charlotte Gainsbourg, w Pamięci – Jessicę Chastain i Petera Sarsgaarda.

Ponadto, co ważne dla polskich widzów, kolejne jego produkcje mają szeroką międzynarodową dystrybucję, obejmującą m.in. nasz kraj (3 z 4 ostatnich filmów Franco były dostępne w polskich kinach w regularnej dystrybucji).

Franco w swojej twórczości lubi poruszać tematy nieoczywistych relacji międzyludzkich, a ostatnio również chorób związanych z mózgiem, wpływających na percepcję i decyzje bohaterów.

Dla Franco, prezentującego już swoje liczne dzieła w Cannes i Wenecji, będzie to pierwsza próba zdobycia Złotego Niedźwiedzia. W głównym konkursie festiwalu zaprezentowany zostanie film Dreams, opowiadający historię młodego meksykańskiego tancerza Fernando, marzącego o wielkiej międzynarodowej karierze. W tym celu udaje się do USA, wierząc, że dzięki wsparciu swojej kochanki, o wiele lat starszej Jennifer (w tej roli Jessica Chastain), uda mu się zrealizować swoje ambitne plany. Szybko dochodzi jednak do zderzenia wyobrażeń z rzeczywistością, kiedy w poukładany świat Amerykanki wkracza zależny od niej młodzieniec.

Można powiedzieć, że podróż uznanego pisarza-reżysera Daga Johana Haugeruda z przygotowaną trylogią Sex-Love-Dreams zatoczyła koło. Rok temu pierwsza część cyklu Seks podbiła sekcję Panorama w Berlinale, a współpracujący z redakcją Piotr Czerkawski nazwał ów tytuł „perwersyjnie subtelnym filmem, który w swoim wyczuciu absurdu przypomina dawne kino Zelenki”. W międzyczasie druga część Love spotkała się z przychylnym przyjęciem na festiwalu w Wenecji. Na łamach ScreenDaily Jonathan Romney pisał, że „film jest obiecującą perspektywą dla wielbicieli dojrzałego, przemyślanego kina o związkach – szczególnie w gatunku rozciągającym się od Erica Rohmera do Najgorszego człowieka na świecie”. Obie części, w odmiennych historiach, w anegdotyczny sposób starały się zderzyć dwa porządki: miłości romantycznej i nienormatywnej seksualności, jednocześnie cechując się lekkimi akcentami humorystycznymi, które nie podważały powagi tematu.

Ostatnia część trylogii Haugeruda Dreams powraca po roku do Berlina i tym razem powalczy o Złotego Niedźwiedzia. Reżyser kontynuuje eksplorację wątków tożsamościowych, zagłębiając się w złożone życie uczuciowe trzech pokoleń kobiet. Intymne zapiski Johanne (Ella Øverbye) – dokumentującej na piśmie swoje nieszczęśliwe pierwsze zakochanie – uruchamiają łańcuch wydarzeń i wywołują tarcia w rodzinie. Jej racjonalnie podchodząca do spraw życiowych matka (Ane Dahl Torp) i konserwatywnie uduchowiona babcia (Anne Marit Jacobsen) dopuszczają się nadużycia i wścibsko czytają to, co napisała młoda dziewczyna. Zszokowane treścią romantycznych fantazji zmuszone są skonfrontować swoje odmienne poglądy na sprawy miłosne, odkrywanie siebie i realizowanie marzeń. Film miał już swoją premierę kinową w Norwegii i przez rodzimych krytyków porównywany jest chociażby do U niej w domu François Ozona.

Hong Sang-soo to jeden z najbardziej aktywnych reżyserów ostatnich lat, w którego przypadku tworzenie kilku filmów w ciągu roku stało się raczej regułą niż ewenementem. Doskonałym przykładem jego płodności, jak i sporej popularności wśród polskich kinomanów, może być specjalna sekcja Hong Sang-soo x 4 prezentowana na 17. edycji festiwalu Nowe Horyzonty, gdzie organizatorzy postanowili połączyć cztery tytuły stworzone w ciągu ostatniego roku w jedną kategorię.

Nie ma więc niespodzianki w tym, że rok po otrzymaniu Srebrnego Niedźwiedzia za Potrzebę podróży Koreańczyk gotów jest ponownie zaprezentować film w konkursie głównym berlińskiej imprezy. Dla reżysera Twoja i nie tylko twoja będzie to już dziewiąty start w wyścigu po Złotego Niedźwiedzia. Po raz pierwszy w stolicy Niemiec reżyser pojawił się z Nocą i dniem w 2008 roku, ale na pierwszą nagrodę dla swojego filmu musiał czekać do 2017 roku, kiedy to najlepszą aktorką uznano Kim Min-hee za Samotnie na plaży pod wieczór.

W ostatnich latach możemy mówić o niesamowitej powtarzalności sukcesów. W 2020 roku otrzymał nagrodę za reżyserię za Kobietę, która uciekła, rok później nagrodę za najlepszy scenariusz zdobył Wstęp, natomiast w latach 2022 i 2024 Hong mógł cieszyć się ze Srebrnego Niedźwiedzia (za Film powieściowy i wspomnianą już Potrzebę podróży).

Najnowszy film Honga Sang-soo, Geu jayeoni nege mworago hani, to opowieść o młodym poecie, który wraz ze swoją dziewczyną wyjeżdża z Seulu, by odwiedzić jej rodzinę pod miastem Icheon. Para spędza czas razem z krewnymi kobiety, zwiedzając okolicę i – co sugeruje tytuł, który możemy przetłumaczyć jako Co mówi do ciebie natura – stara się rozkoszować pięknem przyrody.

Punkt kulminacyjny filmu następuje, co jest niezwykle charakterystyczne dla twórczości Koreańczyka, podczas suto zakrapianej kolacji, gdy główny bohater nieco przesadza z alkoholem. Festiwalowy katalog informuje, że wiele scen celowo nagrano w niskiej rozdzielczości, by pokazać perspektywę bohatera z wadą wzroku, obserwującego świat bez okularów.

Znając twórczość Honga Sang-soo, możemy spodziewać się wielu improwizowanych dialogów i stosunkowo prostej fabuły, skupionej na relacjach międzyludzkich w codziennych okolicznościach. Biorąc pod uwagę doskonałą passę Koreańczyka oraz niewielu równie uznanych reżyserów w konkursie, możemy traktować ten film jako jednego z kandydatów do Złotego Niedźwiedzia.

Hot Milk to jedyny debiut reżyserski w tegorocznym konkursie Berlinale. Jego autorka, znana dotąd jako dramaturżka i scenarzystka Rebecca Lenkiewicz, urodziła się w 1968 roku w Plymouth. Polsko brzmiące nazwisko dostała od ojczyma, kontrowersyjnego malarza Roberta Lenkiewicza, syna Polaka i Niemki, którzy uciekli do Anglii z III Rzeszy. Studiowała film i filologię angielską na University of Kent oraz aktorstwo w Central School of Speech and Drama. W końcówce lat 90. była aktorką w Royal Shakespeare Company i Royal National Theatre, jednak z początkiem XXI w. zaczęła przede wszystkim pisać, udając się w ślady swojego biologicznego ojca, dramaturga Petera Quinta. Jej najbardziej znana sztuka, Her Naked Skin (2008), była pierwszym dramatem napisanym przez kobietę, który wystawiono w Olivier Theatre (czyli na najważniejszej scenie Royal National Theatre). Poza teatrem Lenkiewicz tworzy także dla radia, telewizji i oczywiście dla filmu. Scenariopisarskim debiutem Brytyjki była Ida (2013) napisana wspólnie z Pawłem Pawlikowskim – duet otrzymał za ten tekst Europejską Nagrodę Filmową. Później Lenkiewicz pisała m.in. Nieposłuszne (2017) wspólnie z reżyserem Sebastiánem Lelio, Sługów (2020) wspólnie z Markiem Lescákiem i reżyserem Ivanem Ostrochovským oraz samodzielnie Jednym głosem (2022, reż. Maria Schrader), za który otrzymała nominacje do BAFTA i Critics’ Choice.

Scenariusz Hot Milk powstał na podstawie powieści Deborah Levy pod tym samym tytułem, która w 2016 roku znalazła się na shortliście do nagrody Bookera. Fabuła ma koncentrować się na relacji Rose i Sofii, matki i córki, które udają się do hiszpańskiej Almerii w celu leczenia powodującej paraliż choroby Rose. Podczas pobytu Sofia zaczyna interesować się niezależną podróżniczką Ingrid i wyzwalać spod kontroli matki. W Rose wcieliła się irlandzka aktorka Fiona Shaw, najbardziej kojarzona z roli ciotki Petunii w serii Harry Potter, mająca również na koncie występy w m.in. Mojej lewej stopie, Drzewie życia czy Fleabag. Sofię gra brytyjsko-francuska gwiazda Sex Education Emma Mackey, ostatnio oglądana także w Barbie, Śmierci na Nilu czy biopicu Emily Brontë. Jako Ingrid w filmie pojawia się luksembursko-niemiecka aktorka Vicky Krieps, znana m.in. z Nici widmo, W gorsecie czy Old. Za zdjęcia odpowiada Amerykanin Christopher Blauvelt, stały operator Kelly Reichardt (kręcił wszystkie jej filmy od czasu Meek’s Cutoff), w ostatnich latach współpracujący też z Toddem Haynesem (Obsesja) czy Gusem Van Santem (Bez obaw, daleko nie zajdzie). Na Wyspach Brytyjskich Hot Milk dystrybuuje MUBI.

Mary Bronstein wywodzi się z samego serca nowojorskiego mumblecore’u. Jej powiązania najlepiej obrazuje debiutancki (i jedyny do tej pory) film, czyli Yeast z 2008 roku, nazwane przed dwoma laty przez Richarda Brody’ego na łamach New Yorkera „współczesnym klasykiem mumblecore’u”. W tej ledwie siedemdziesięcioczterominutowej historii o dwóch współlokatorkach, ich przyjaciółce, nieludzkim rynku pracy, niedofinansowaniu kultury, depresji i kulturze gwałtu, na ekranie poza samą reżyserką przewijają się m.in.: jej mąż (i montażysta całości) Ronald Bronstein znany z bliskiej współpracy z braćmi Safdie, wspomniani laureaci Złotego Konika za Nieoszlifowane diamenty, Greta Gerwig i Sean Price Williams, a ten ostatni wcielił się także w operatora. Cała śmietanka nowojorskiej sceny magów kina codzienności łapanego na MiniDV. Przez ponad półtorej dekady od premiery Yeast niemal wszyscy zaangażowani w ten projekt rozwinęli gigantyczne kariery i są teraz czołowymi nazwiskami amerykańskiego kina, reżyserka zniknęła z radaru. Pracowała w organizacjach dobroczynnych i wychowywała córkę. To właśnie problemy rodzicielskie zainspirowały ją do stworzenia scenariusza, który już w 2021 roku rozpoczął przeradzanie się w realny projekt.

If I Had Legs I’d Kick You zadawać ma pytania o samolubność macierzyństwa, zarówno ze strony matki, jak i potomka. Recenzje z Sundance sugerują, że czerpiąc z mumblecore’owych korzeni, film lawiruje między komedią a horrorem, wciąż pozostając ekstremalnie bliski protagonistce. Na uwagę zasługuje obsada, w roli głównej zobaczymy Rose Byrne (Puchar Volpiego za Boginię roku 1967 Clary Law), która miała zachwycić Bronstein w serialu Apple TV+ Physical, może być to powrót aktorki do poważnego kina po wielu latach spędzonych między słabymi komediami a nieudanymi horrorami. Na ekranie towarzyszyć jej będą, co ciekawe, celebryci. Amerykańscy recenzenci zachwycają się kreacją satyryka Conana O’Briena, w roli toksycznego terapeuty protagonistki, a sporo uwagi poświęca się także obecności w filmie męża Rihanny, rapera A$AP Rocky’ego. Nie będzie to jego pierwszy raz przed kamerą, pojawił się m.in. w bardzo udanym Dope Ricka Famuyiwamy, a w tym roku zobaczymy go także w remake’u Nieba i piekła Akiry Kurosawy, który jest już w końcowym etapie postprodukcji i prawdopodobnie ujrzy światło dzienne w Cannes.

Radu Jude wraca do stolicy Niemiec, jako jedyny twórca w tegorocznym konkursie głównym nagrodzony wcześniej Złotym Niedźwiedziem. Rumuna raczej nie trzeba nikomu przedstawiać: pokazywanymi w polskich kinach tytułami Aferim!, Niefortunny numerek lub szalone porno czy Nie obiecujcie sobie zbyt wiele po końcu świata zbudował własną markę, o której wielu współczesnych twórców może pomarzyć. Stał się pupilkiem festiwalowych selekcjonerów, gremiów i publiki, a zarazem też nieokiełznanym enfant terrible drwiącym z czułostkowości wypełniającej programy dużych imprez filmowych. Swój poprzedni projekt, nagrodzony w Locarno Specjalną Nagrodą Jury, dedykował niejako rodzimemu klasykowi – Angela idzie dalej (1981) Luciana Bratu (o tym połączeniu ciekawie pisał na łamach Pełnej Sali Szymon Pazera). Tym razem według zapowiedzi sięga po kanon zagraniczny, odnosząc się do rozliczeniowego arcydzieła Roberta Rosselliniego – Europa 51’ (które omawialiśmy przy okazji Projektu: Klasyka).

Luźny zarys fabuły z berlińskiego katalogu zdradza tyle: „Orsolya jest komorniczką w Klużu, głównym mieście Transylwanii. Pewnego dnia musi eksmitować bezdomnego mężczyznę z piwnicy – działanie o tragicznych konsekwencjach, które wywołuje u niej kryzys moralny, z którym Orsolya musi się zmierzyć najlepiej, jak potrafi”. Jak wynika ze wcześniejszych wypowiedzi reżysera, Kontinental ’25 jest surowym i chałupniczym projektem, w dodatku powstawał szybko, a kręcony był za pomocą iPhone’a. Jude zasłania się przy tym wyborze Godardem: „Le cinéma est facile avec de petits iPhones” (pol. „Kino jest łatwe, gdy istnieją małe iPhone’y”). To pierwszy raz, gdy Rumun nagrywa telefonem, ale swoje zainteresowania nowymi mediami przejawia już od dawna i czerpie z nich to, co najbardziej go w danym momencie jara. Ostatnio było to porno, później TikTok, co tym razem? Dowiemy się w Berlinie. Jude zaznacza, że: „będzie to mniej film o czymś, a bardziej film poruszający takie tematy jak eksmisja, samobójstwo i kryzys moralny, Kontinental ’25 jest wypełniony słowami, słowami, słowami!”.

W postprodukcji jest też kolejny projekt Jude – autorska reinterpretacja losów Drakuli, również kręcona iPhonem. Autor Nie obchodzi mnie czy przejdziemy do historii jako barbarzyńcy odkrył telefony i wkracza w epokę hiperproduktywności. Dokąd go to zaprowadzi? Okaże się pewnie na kolejnych dużych festiwalach.

Czterdziestoletni Argentyńczyk Iván Fund za kamerę pierwszy raz chwycił w 2006, kręcąc swój krótkometrażowy debiut Vals. Po kilku kolejnych nagradzanych shortach zrealizował w 2009 pierwszy pełny metraż La risa. Wraz z Santiago Lozą stworzył Los labios (2011), wyróżnione na festiwalu w Cannes nagrodą aktorską sekcji Un Certain Regard. To nie jedyna współpraca obydwu panów – w 2014 nakręcili dokument El asombro, Fund ponadto był kilkukrotnie operatorem filmów Lozy. Poza reżyserią i zdjęciami para się on również montażem i scenariopisarstwem. Debiutujący na Berlinale Argentyńczyk pokaże w tym roku w niemieckiej stolicy swój dziewiąty pełnometrażowy film – El mensaje.

Główną bohaterką obrazu jest dziewięcioletnia Anika posiadająca dar porozumiewania się ze zwierzętami. Sprawująca nad nią opiekę para postanawia spieniężyć wyjątkowe zdolności dziecka, wrzucając ją w rolę medium, w którą to dziewczynka głęboko się angażuje. Bohaterowie wybierają się w podróż do matki Aniki, przebywającej w szpitalu psychiatrycznym, również posiadającej specyficzną umiejętność. Film jest zapowiadany jako emocjonalne kino drogi, z opisów można też bez trudu wyczuć tropy utworów coming-of-age. Interesujący wydaje się tu przede wszystkim motyw zwierzęcy, zwłaszcza mając w pamięci eksperymentalne Pepe, nagrodzone w ubiegłym roku w berlińskim konkursie głównym.

Austriaczka Johanna Moder zaczynała swoją filmową karierę jako doradczyni scenariuszowa podczas studiów na Filmakademie Wien. Kształciła się tam pod okiem Wolfganga Glücka, Michaela Hanekego czy Petera Patzaka. W roku 2007 zadebiutowała filmem krótkometrażowym Her mit dem schönen Leben. Jej kolejny film, Blick auf Wien został zaprezentowany na kilku krajowych festiwalach i wyróżniony nagrodą Austriackiego Stowarzyszenia Scenarzystów. Pełnometrażowy debiut Johanny Moder, High Performance – Mandarinen lügen nicht z 2014 roku to sytuacyjna komedia podejmująca temat braterskiej rywalizacji o kobietę. Obraz zdobył nagrodę publiczności na Festiwalu Filmowym im. Maxa Ophülsa. Waren einmal Revoluzzer miał swoją premierę w roku 2019. Tragikomedia o dwóch parach trzydziestolatków starających się pomóc politycznemu uchodźcy z Rosji przedostać się do Austrii zdobyła nagrodę Jury Ekumenicznego podczas Festiwalu Filmowego w Zurychu.

W tegorocznym konkursie głównym Berlinale znalazł się najnowszy obraz autorki. Po raz kolejny odpowiada ona zarówno za scenariusz, jak i reżyserię produkcji. W Mother’s Baby wydaje się porzucać komediowy sznyt na rzecz psychologicznego thrillera. Bohaterką filmu jest czterdziestoletnia Julia, odnosząca sukcesy zawodowe dyrygentka, która zmaga się z problemem niepłodności. Kiedy wreszcie, w wyniku eksperymentalnej procedury, kobieta zachodzi w upragnioną ciążę, pojawiają się komplikacje, a dziecko pozostaje w klinice w celu dalszego leczenia. Julia zaczyna odczuwać dystans wobec dziecka, a nawet podejrzewać, iż zostało podmienione. Niepokojąca sytuacja wpływa również na jej małżeństwo.

Jeśli co do któregoś filmu w konkursie głównym Berlinale żywimy jakieś większe nadzieje, to właśnie do nowego projektu małżeńskiego duetu reżyserskiego Hélène Cattet i Bruno Forzaniego. Mieszkający od lat w Brukseli Francuzi nie ukończyli co prawda żadnej szkoły filmowej, ale miłość do kina, nieodłączna część ich relacji, doprowadziła ich do stworzenia już całkiem pokaźnej filmografii, której początek wyznacza nakręcone w 2001 trzyminutowe Catharsis. Choć pierwsze kroki były trudne, głównie w kwestii zbierania środków finansowych, udało im się pokazać światu pięć inspirowanych giallo krótkometrażówek. W 2012 dołożyli również swoje trzy grosze do nowelowego The ABCs of Death wraz z segmentem o nie byle jakim tytule O is for Orgasm. Już na etapie pracy nad shortami w ekipie duetu pojawiły się postacie – wydaje się – kluczowe dla ich estetyki. Przy Chambre jaune (2002) spotkali się po raz pierwszy z Manuelem Dacossem (później operatorem m.in. François Ozona czy Fabrice’a du Welza). Podczas pracy nad Santos Palace (2006) rozpoczęła się za to ich wspólna historia z montażystą Bernardem Beetsem. Wysiłki tych panów są zazwyczaj chwalone jako główne walory filmów Cattet i Forzaniego.

Postmodernistyczną grę z giallo w pełnym metrażu duet zaprezentował światu w 2009 roku w Gorzkim, gdzie przyglądają się buzującej seksualności dorastającej na ekranie Any. Tytuł otrzymał nawet nominację do nagrody Magritte’a – belgijskich wyróżnień za osiągnięcia filmowe, wówczas wręczanych po raz pierwszy – za najlepszy film. Przegrał ją jednak z Mr. Nobody (2009) Jaco van Dormaela. L’étrange couleur des larmes de ton corps (2013) był już znacznie większą, międzynarodową koprodukcją. Po premierze w Locarno zrobił objazd po kilku innych imprezach, gdzie podzielił publikę, natomiast tym razem kilka nominacji do statuetek Magritte’a zakończyło się nagrodą za zdjęcia Manuela Dacosse. Film ten znalazł się na 5. miejscu w naszym Projekcie: Klasyka – pisał o nim wówczas więcej Maciej Kowalczyk. Kolejny projekt Cattet i Forzaniego również miał swoją premierę w Locarno. Neo-western Niech ciała się opalają (2017) podzielił losy poprzednika. Pochwały poetyki i formalnej dbałości spotykały typowe zarzuty o „pretensjonalność”. Od kilku lat małżeństwo pracuje również nad animacją Darling, która jednak mimo szumnych zapowiedzi i nagród dla pomysłu, wciąż czeka w zamrażarce.

Reflet dans un diamant mort, kolejna międzynarodowa koprodukcja w karierze duetu, będzie ich berlińskim debiutem. Znów miejscem akcji jest malownicze Lazurowe Wybrzeże, gdzie w luksusowym hotelu spędza emeryturę dawny szpieg John T. Jego nowa sąsiadka przywołuje wspomnienia o magicznych latach 70. na Riwierze, co prowadzi głównego bohatera do konfrontacji z demonami przeszłości. W roli Johna wystąpi legendarny epizodysta włoskiego kina Fabio Testi [Najważniejsze to kochać (1975)]. Na ekranie towarzyszyć mu będą doświadczony również raczej na trzecim planie Yannick Renier [Piosenki o miłości (2007)], Koen De Bouw [Człowiek, który sprzedał swoją skórę (2020)] i portugalska aktorka Maria de Medeiros [Pulp Fiction (1994)]. Pozostali członkowie ekipy pozostali na swoim miejscu, a zerkając na kadry promocyjne, można oczekiwać kolejnych hołdów dla ulubionego gatunku duetu ze skórzanymi odzieniami w pakiecie. Film opisywany jest w końcu jako giallo wariacja na temat Śmierci w Wenecji.

Na berliński festiwal ze swoim drugim filmem powraca chiński reżyser Huo Meng. Jego debiutancki obraz Crossing the Border — Zhaoguan z 2018 roku wybrany został do specjalnego programu On Transmission, który przygotowano z okazji siedemdziesiątej edycji Berlinale. W programie znalazły się filmy młodych autorów wybrane przez ich bardziej doświadczonych rodaków. Film Huo Menga wskazał Jia Zhangke, twórca Nawet góry przeminą. W swoim debiucie reżyser postawił na ciepłe, rodzinne kino drogi w którym siedemdziesięciosiedmioletni dziadek wraz ze swym siedmioletnim wnukiem podróżują przez chińską prowincję, by odwiedzić umierającego przyjaciela. Szlak zamienia się w filozoficzną ekspedycję ku przeznaczeniu i staje się metaforą drogi życiowej. Obraz wyróżniono nagrodą za reżyserię na Międzynarodowym Festiwalu Filmowym w Pingyao.

Walcząca o Złotego Niedźwiedzia najnowsza produkcja autora, Living the Land, to rodzinna saga o procesach modernizacyjnych w Chińskiej Republice Ludowej pod koniec XX wieku. Zmiany polityczne w kraju zmuszają rodziców dziesięcioletniego Chuanga do poszukiwania szczęścia w mieście. Jest rok 1991, chłopiec zostaje w prowincjonalnej wiosce Bawangtai ze swoją babcią. Na przestrzeni dwunastu miesięcy, w rytmie zmieniających się pór roku, obserwuje życie rolników, kultywowanie regionalnych tradycji, przekształcanie się społeczeństwa i stopniowe odchodzenie starego świata. Pomiędzy młodością i starością, weselami i pogrzebami, ujawniają się napięcia i konflikty.

Kateryna Gornostai, z wykształcenia biolożka, dziennikarka i reżyserka dokumentów, od 2012 roku aktywnie rejestruje realia życia w swojej ojczyźnie, począwszy od autorskich i kolektywnych projektów poświęconych wydarzeniom Euromajdanu z perspektywy działaczy i działaczek (Euromajdan. Surowy montaż, Skriz Maidan). Dziś twórczyni ta jest członkinią Ukraińskiej Akademii Filmowej, wykłada sztukę dokumentu na najstarszym w kraju uniwersytecie i zadebiutowała jako autorka pełnometrażowej fabuły. Prezentowaną m.in. na Berlinale i Nowych Horyzontach (2021) opowieść o emocjach introwertycznej nastolatki i jej koleżanek towarzyszących kresowi edukacji szkolnej i przygotowaniom do wejścia w dorosłość, Przystanek – Ziemia, chwalono za naturalność i bezpretensjonalność.

W tegorocznym berlińskim konkursie ukraińska reżyserka pozostaje przy tematyce okołooświatowej, powracając ponadto do formy non-fiction. Strichka chasu układa mozaikę wojennej codzienności uczniów i nauczycieli placówek edukacyjnych w kilku miejscowościach obwodów kijowskiego i charkowskiego na podstawie wymownych obserwacji – bez narracji z offu, wywiadów i innych technik ekspozycyjnych. W cieniu rosyjskiej inwazji, kiedy cywile nie przeczekują akurat burzy w schronach, uczestniczą w zajęciach stacjonarnych i zdalnych oraz uroczystościach okolicznościowych, walcząc o podstawowe prawo do edukacji i namiastkę normalności w tych szkolnych murach, których akurat nie naruszyły pociski. Obraz zapowiada się więc na połączenie nienachalnie poruszającego wglądu we współczesne doświadczenie wojny z wnikliwą kroniką działania instytucji w tradycji Fredericka Wisemana.

Ostatniej jesieni do kin wszedł Prawdziwy ból, quasi-biograficzna opowieść o dwóch kuzynach, którzy szukali odpowiedzi na nurtujące pytania dotyczące tożsamości oraz sensu życia. Ciężko o tym filmie było nie usłyszeć, zwłaszcza w naszej ojczyźnie, ponieważ wątki związane z poszukiwaniem korzeni kręcono w Polsce, a sam Eisenberg złożył odpowiednie dokumenty uprawniające go do rozpoczęcia procesu nadania obywatelstwa. Nie bez powodu warto o tym wspomnieć na samym początku, ponieważ w Berlinie ukaże się historia o podobnym charakterze.

Girls on Wire to historia dwóch kuzynek, które rozdzielone w wyniku poważnych, rodzinnych problemów, próbują odnaleźć siebie w Chinach. Nie będzie to proste zadanie, ponieważ za plecami czychają na nie mafiozi oraz ojciec Tian Tian, stale przegrywający z uzależnieniem od narkotyków. Dla Vivian Qu to pierwsza berlińska przygoda. Jej debiut, Trap Street, miał premierę podczas MFF w Wenecji. Głównym motywem w twórczości reżyserki jest powracająca obserwacja sposobów, w jakie wykorzystuje się współczesne media oraz poszukiwanie roli technologii jako czynnika sprawczego dla motywacji i zachowań bohaterów. Pierwszy film dotyczył internetowej cenzury i drobnoustrojów pojawiających się w chińskiej rzeczywistości, najczęściej w cyfrowym świecie. Dla Vivian Qu digitalizacja jest przejawem nowoczesnej rewolucji kulturowej, jaka właśnie się dokonuje w kraju Xi Jinpinga.

Yunnan to prowincja w południowo-zachodniej części Chin, tuż przy granicy z Wietnamem, Laosem i Birmą, której nazwa oznacza w wolnym tłumaczeniu Na południe od chmur. To także nazwa handlowa popularnych szczepów czarnej i zielonej herbaty tam uprawianych. Z drugiej strony to również słowo używane w Persji na określenie Grecji / Greków. King Yunan pojawił się w Baśniach tysiąca i jednej nocy, przekonywany przez swojego wezyra, że medyk, który ocalił mu życie, tak naprawdę jest spiskowcem. Berlińskie Yunan nie ma nas zaprowadzić ani do Chin, ani Grecji tudzież Persji, a … Niemiec. To na „oddaloną od cywilizacji wyspę” w tym kraju (cokolwiek w przypadku śródlądowej Rzeszy miałoby to znaczyć) podróżuje arabski pisarz, który, niczym Weronika, postanowił umrzeć. Grany przez Georgesa Khabbaza (współscenarzysta okropnych Anioła Amina Dory i Kafarnaum Nadine Labaki) protagonista spotyka na miejscu Valeskę, graną przez specjalizującą się w ostatnich latach w rolach małych aniołów śmierci chorzowiankę Hannę Schugullę, która zmienić ma jego podejście do życia.

Kręcony w Hamburgu, Szlezwiku-Holsztynie i włoskiej Apulii film stanowi drugą część Trylogii domu palestyńskiego reżysera Ameera Fakhera Eldina i pierwotnie miał nosić tytuł Nothing of Nothing Remains. Mający premierę w Wenecji w 2021 roku Ten obcy portretował zdesperowanego lekarza bez uprawnień, którego życie ulega zmianie po spotkaniu rannego żołnierza powracającego z wojny w Syrii i reprezentował Palestynę w oscarowej rywalizacji. Rozpoczynał się od słów „Francja, Paryż, Niemcy”, które zapowiadać miały kolejne odsłony opowieści, gdyż po niemieckim Yunanie ma przyjść kolej na finał we Francji. Za zdjęcia w pokazywanym w berlińskim konkursie filmie odpowiada czołowy quebecki operator Ronald Plante, który w CV pochwalić może się m.in. Panem Lazherem i W dobrej wierze Philippe Falardeau czy serialem HBO Ostre przedmioty, dlatego przynajmniej jeśli chodzi o stronę wizualną, możemy być spokojni o niemiecko-palestyński projekt.